خطبه بیست و سوم نهج البلاغه

خطبه بیست و سوم نهج البلاغه

خطبه بیست و سوم نهج البلاغه

خلاصه خطبه بیست و سوم نهج البلاغه

• مقدمه و توصیف انسان‌ها: امام علی (ع) در آغاز خطبه به ویژگی‌های انسان‌های مختلف اشاره می‌کنند و رفتارهای آن‌ها را مورد بررسی قرار داده و انسان‌ها را به دو دسته تقسیم می‌کنند: کسانی که در مسیر تقوا و حقیقت حرکت می‌کنند و کسانی که در مسیر فساد و گمراهی هستند.
• نکوهش کسانی که در مسیر فساد و انحراف هستند: امیرالمومنین (ع) از کسانی که در مسیر فساد، ظلم و طغیان گام برداشته‌اند، انتقاد می‌کنند. ایشان به خطراتی که این افراد برای جامعه به همراه می‌آورند اشاره کرده و آنها را به سمت بازگشت به مسیر صحیح دعوت می‌کنند.
• تحلیل وضعیت دنیای فانی: امام علی (ع) دنیا را به‌عنوان یک مکان فانی و گذرا معرفی می‌کنند و تأکید دارند که هر چیزی در این دنیا نهایتاً از بین می‌رود. ایشان مردم را از فریب‌های دنیا و از دل‌بستن به مال و مقام برحذر می‌دارند و به حقیقت‌های پایداری اشاره می‌کنند که در آخرت یافت می‌شود.
• دعوت به تقوا و پرهیز از دنیا: امام علی (ع) مردم را به تقوا و پرهیز از لذت‌های زودگذر دنیا دعوت می‌کنند و می‌گویند که این لذت‌ها باعث فریب انسان‌ها و دور شدن از حقیقت می‌شود. تاکید می‌کنند که تنها راه نجات انسان‌ها پیروی از حقیقت و تقوا است و باید در این راه ثابت‌قدم باشند.
• یادآوری مرگ و آخرت: امام (ع) یادآوری می‌کنند که مرگ همیشه نزدیک است و هیچ‌کس از آن فرار نمی‌کند. ایشان اشاره می‌کنند که انسان‌ها باید به آخرت فکر کنند و خود را برای آن آماده کنند، زیرا تنها اعمال درست و تقوی است که می‌تواند در آن روز، انسان را نجات دهد.

زمان خطبه:

در سال های اولیه خلافت مابین 37 تا 40 هجری قمری

مخاطبان خطبه :

عموم مسلمانان به خصوص آنان که درگیر حب دنیا و فساد بودند.

اهداف خطبه:

هدف ایشان از بیان این خطبه، آگاه ساختن مردم از فریب‌هایی بود که دنیا می‌تواند به انسان بزند. وی با نقد کسانی که در مسیر فساد و ظلم حرکت می‌کنند، سعی داشتند که مردم را به سمت تقوا، حقیقت‌گرایی و پرهیز از فریب‌های دنیوی هدایت کنند. این خطبه همچنین به یادآوری مرگ و آخرت پرداخته است تا مردم به فکر آخرت و اعمال صالح خود باشند و از تعلق به دنیا دست بردارند.

جملات منتخب:

• دنیا هرگز وفادار نخواهد بود؛ آن‌چه در آن است، از دست خواهد رفت
• ای مردم! به فریب‌های دنیا دل نبندید، زیرا دنیا همیشه تغییر می‌کند و در نهایت از شما جدا می‌شود
• آن‌چه که در این دنیا به‌دست می‌آورید، همه فانی است، جز اعمال صالح که در آخرت برای شما باقی می‌ماند
• همیشه به یاد مرگ باشید، زیرا هیچ‌کس از آن فرار نمی‌کند. پس به آخرت خود بیندیشید
• کسی که در پی دنیا برود، نهایتاً گرفتار فریب خواهد شد؛ اما کسی که به دنبال حقیقت و تقوا باشد، در نهایت پیروز خواهد بود
• حقیقت همان چیزی است که پایدار می‌ماند، پس تنها به حقیقت بچسبید و از فریب دنیا پرهیز کنید