فضائل امام علی در سوره انسان
فضائل امام علی در سوره انسان
متن آیه:
يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ يَخافُونَ يَوْماً كانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيراً «7» وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ مِسْكِيناً وَ يَتِيماً وَ أَسِيراً «8» إِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً «9» إِنَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا يَوْماً عَبُوساً قَمْطَرِيراً «10»
آیه 7-10 سوره انسان
ترجمه :
آنان به نذر وفا مى‌كنند و از روزى كه شرش فراگير است مى‌ترسند. و غذاى خود را با آن كه دوستش دارند، به بينوا و يتيم و اسير مى‌دهند. (و مى‌گويند:) ما براى رضاى خدا به شما طعام مى‌دهيم و از شما پاداش و تشكّرى نمى‌خواهيم. همانا ما از پروردگارمان، به خاطر روزى عبوس و سخت، مى‌ترسيم.
قسمت 1
شان نزول و بیان آیه :
صاحبان روض الجنان از خاصه و کشف الاسرار از عامه بنا به نقل از مجاهد و ابن عباس و ابوصالح چنین گویند که این آیات درباره امام على مرتضى علیه‌السلام و خاندان گرامى او فاطمه و حسن و حسین علیهم‌السلام نازل گردید بدین شرح که حسن و حسین بیمار شده بودند. رسول خدا صلی الله علیه و آله با عده اى از اصحاب و وجوه عرب به عیادت آمدند. پیامبر فرمود: یا على اگر نذر نمائى از براى فرزندان تو امید شفا از براى آنها خواهى یافت. على و فاطمه نذر کردند که سه روز روزه بدارند و کسى که در این نذر با آنان شرکت نمود، فضه خادمه بود. خداوند به حسن و حسین شفا بخشید، اینان به نذر خویش وفا کردند. روز اول روزه نگه داشتند، شب اول طعام نداشتند که افطار کنند. امام از یک نفر یهودى خیبرى که نام او شمعون بود سه صاع جو قرض کردند. فاطمه با دستیارى فضة آن را آرد نمود و نان پخت موقع افطار پس از نماز مغرب مسکینى بر آنها وارد شد و گفت: السلام علیکم یا اهل بیت النبوة سپس اظهار گرسنگى کرد. على و فاطمه غذاى خود را به مسکین مزبور دادند روز دوم به همین کیفیت روزه بداشتند. موقع افطار یتیمى از اولاد مهاجرین بر سراى آنها آمد و گفت: السلام علیکم یا اهل بیت محمد من یتیمى از ایتام مهاجرین مى باشم. پدرم شهید شده مرا از طعام خود سیر نمائید باز على و فاطمه همه غذاى خود را به یتیم دادند. روز سوم هم روزه بداشتند. باز موقع افطار اسیرى بر در سراى آنها آمد و گفت: اى اهل بیت رسول خدا من اسیرى از اسیران هستم و گرسنه ام مرا سیر نمائید. آن شب نیز غذاى خویش را به او دادند و خود با آب افطار نمودند. روز چهارم با حالت ضعف مفرط نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله رفتند. پیامبر وقتى آنان را بدان وضع دید به گریه افتاد و خداوند این آیات را در شأن آنان نازل فرمود و نیز گویند: پیامبر فرمود: واغوثاه من اهل بیت محمد یموتون من الجوع یعنى خدا به فریاد برسد، درباره خاندان محمد که نزدیک است از گرسنگى تلف شوند و نیز واحدى از مفسرین عامه و ابوحمزه ثمالى و على بن ابراهیم در تفاسیر خود به عناوین مختلف شأن و نزول این آیات را درباره على و فاطمه و حسن و حسین علیهم‌السلام روایت کرده اند و نیز شیخ مفید در اختصاص خود و صاحب تفسیر برهان نیز از ابن بابویه شأن و نزول این آیات را درباره اهل بیت رسول خدا صلی الله علیه و آله به نهج گفتار فوق ذکر نموده اند. طبرى صاحب جامع البیان از عامّه درباره آیه 8 چنین گوید که پیامبر اهل اسلام را اسیر نمى کرد و این آیه درباره اسیران مشرک نازل شده که پیامبر دستور داد با آنها مدارا نمایند و برخى از علماء اصرار دارند که این سوره در مکه نازل شده و منظورشان انکار نزول این آیات در شأن اهل بیت عصمت و طهارت مى باشد.
فضائل امام علی در سوره انسان
قسمت 2
حسینی شاه عبدالعظیمی در تفسیر اثنی عشری جلد سیزدهم آورده به اتفاق جمیع اهل حق و معظم اهل سنت، این آیات در شان حضرت امیر المومنین و حضرت فاطمه زهرا و حضرت حسنین و فضه خادمه نازل شد. وی به طریق اهل سنت از تفسیر ثعلبی شان نزول را با کمی تغییر به شکل زیر نقل می کند.
در بعض ايّام، حسنين عليهما السّلام مريض شدند. حضرت رسالت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و جمعى صحابه به عيادت رفتند. امر فرمود: يا ابا الحسن براى اين دو فرزند نذر كن تا حق تعالى ايشان را عافيت بخشد. پس حضرت نذر نمود، كه اگر عافيت يابند من سه روز روزه بدارم. چون آن حضرت نذر نمود، حضرت فاطمه و حسنين عليهما السّلام و فضه خادمه موافقت نمودند. چون حق تعالى ايشان را شفا مرحمت فرمود، عزيمت نمودند كه به نذر خود وفا كنند. و در حجره طاهره هيچ طعامى نبود. پس حضرت امير المؤمنين عليه السّلام نزد شمعون يهودى فرمود: آيا توانى پاره‌اى پشم به من دهى كه آن را دختر پيغمبر براى تو بريسد و تو براى اجرت آن، سه صاع جو به من دهى. شمعون راضى شد. سه صاع جو را با پشم داد. حضرت آن را به حجره آورد. اهل بيت به وفاى نذر مشغول شدند.
حضرت فاطمه سلام اللّه عليها روز اول، پنج قرص نان تهيه كرد.
چون شب نماز شام ادا نمودند، مى‌خواستند افطار كنند. آوازى به گوش رسيد: السّلام عليكم يا اهل بيت محمد، من مسكينم و محتاج و گرسنه، مرا طعامى دهيد تا خدا شما را از موائد بهشت محظوظ فرمايد. پس سرور اسخيا قرص خود را به او تصدق نمود، باقى همه اقتدا به آن حضرت كرده قرصهاى خود را به او داده به آب افطار نمودند.
روز دوم حضرت فاطمه عليها السّلام پنج قرص تهيه، نزد افطار باز صدا بلند شد: يا اهل بيت محمد، يتيمى بر سراى شماست، قوتى ندارد مرا طعامى دهيد. شاه اولياء قرص خود را داد، آنها هم متابعت نموده به آب افطار كردند.
روز سوم نيز سيّده طاهره پنج قرص را تهيه كرد، نزد افطار آواز آمد: اسيرى هستم مرا طعامى دهيد تا خدا از خوان بهشتى شما را عطا فرمايد: حضرت امير عليه السّلام قرص خود را داد، اهل بيت و فضّه نيز متابعت نمودند و به آب افطاركردند.
روز چهارم امير المؤمنين عليه السّلام دست حسنين را گرفته، خدمت پيغمبر آمد در حالتى كه دو نور ديده زهرا از شدت جوع و بى‌قوتى مى‌لرزيدند. آن حضرت به خانه حضرت فاطمه زهرا آمد. آن مخدّره در مصلّى مشغول به عبادت بود در حالى كه از گرسنگى، شكم به پشت چسبيده، حضرت نبوى چون آن حال ديد، آه برآورد: وا غوثاه يا اللّه اهل بيت محمّد يموتون جوعا: اى پروردگار، اهل بيت پيغمبر تو از گرسنگى خواهد مرد؛ پس جبرئيل نازل و سوره هل اتى آورد.
فضائل امام علی در سوره انسان
قسمت 3
محسن قرائتی در جلد دهم از تفسیر نور بیان می کند که براساس برخی روایات اطعام مسکین و یتیم و اسیر در یک شب واقع شده است ولی در اکثر منابع آن را در سه شب متوالی بیان کرده اند. وی با نقل از جلد دوم تفسیر برهان محاسن برقی معتقد است مراد از «يُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلى حُبِّهِ» آن است كه اهل بيت با آنكه آن غذا را دوست داشتند، به ديگران دادند. چنانكه قرآن در جاى ديگر مى‌فرمايد: «لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ» به نيكى نمى‌رسيد مگر آنكه از آنچه دوست داريد، انفاق كنيد. صاحب تفسير الميزان مى‌فرمايد: محبّت اهل بيت به خداوند در آيه بعد مطرح شده كه مى‌گويند: «إِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ» و منظور از «عَلى حُبِّهِ»، علاقه به غذا است كه در اين صورت، علاوه بر اخلاص، ايثار آنان نيز ثابت مى‌شود.
پروين اعتصامى درباره اخلاص در انفاق مى‌گويد:
بزرگى داد يك درهم گدا را
كه هنگام دعا ياد آر ما را
يكى خنديد و گفت اين درهم خُرد
نمى‌ارزيد اين بيع و شرى را
مكن هرگز به طاعت خودنمايى
حجاب دل مكن روى و ريا را
تو نيكى كن به مسكين و تهيدست
كه نيكى خود سبب گردد دعا را
به وقت بخشش و انفاق پروين
نبايد داشت در دل جز خدا را
فضائل امام علی در سوره انسان
قسمت 4
حسینی شاه عبدالعظیمی در جلد سیزدهم تفسیر اثنی عشری با اشاره به مطالب جلد دهم منهج الصادقین به عنوان تنبیه اورده که آيات شريفه، دستور و سرمشق بزرگى است براى كسانى كه بخواهند مقام عالى و قرب سبحانى را دريابند به اطعام براى رضاى خدا، و لذا حضرت صادق عليه السّلام فرمايد: اين آيه جارى است در حق هر مؤمنى كه اطعام نمايد بر مسكين و يتيم و اسير براى رضاى خدا.
ابو سعيد خدرى از حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نمود: هيچ مسلمى مسلمان گرسنه را طعام ندهد، مگر آنكه حق تعالى او را از ميوه‌هاى بهشت اطعام نمايد. و هيچ مسلمى مسلمان برهنه را نپوشاند، مگر آنكه خدا از جامه‌هاى سبز بهشتى او را بپوشاند. و هيچ مسلمى مسلمان تشنه را سيراب نكند، مگر آنكه خداى تعالى او را از رحيق مختوم سيراب فرمايد.
تتمه: در مجالس نقل نموده كه بعد از دعاى پيغمبر، جبرئيل نازل، و با او طبقى از طلا مرصّع بالدّر و ياقوت، مملو از ثريد و گوشت مجزّا شده، از استخوان بوى مشك و كافور از آن ساطع بود. پس نشستند اهل بيت، و تناول نمودند تا سير شدند و كم نيامد از آن يك لقمه. و حضرت حسين عليه السّلام بيرون آمد و با او گوشتى بود، يهوديه ندا كرد: يا اهل بيت الجوع، از كجاست اين قطعه، مرا اطعام فرما. حضرت دست دراز نمود كه او را بدهد. جبرئيل نازل، و از دست او گرفت و طبق را به آسمان برد. حضرت فرمود: اگر اراده نكرده بود حضرت حسين عليه السّلام اطعام جاريه را، هرآينه واگذاشته بود آن طبق در اهل بيت مى‌خوردند تا روز قيامت. قضيه اطعام اهل بيت، شب بيست و پنجم ذى حجه، و نزول سوره هل اتى روز بيست و پنجم نازل شد.
امام باقر (علیه السلام)- مسلم‌بن‌خالد از امام صادق (علیه السلام) و ایشان از پدرش (علیه السلام) نقل می‌کند که فرمود: «حسن و حسین (علیها السلام) درحالی‌که کودک بودند، بیمار شدند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با دو مرد به عیادت آنها آمد، یکی از آنها گفت: ای ابالحسن (علیه السلام) اگر برای دو فرزندت نذری می‌کردی خدا آنها را شفا می‌داد. فرمود: «سه روز به شکرانه‌ی خدا روزه می‌گیرم». و فاطمه (سلام الله علیها) هم چنین گفت و حسن و حسین (علیها السلام) هم گفتند ما هم سه روز روزه می‌داریم و کنیزشان فضه هم چنین نذری کرد. خدا جامه‌ی عافیت بر بدن آنها پوشاند. صبح نیّت روزه داشتند و طعامی نداشتند.
این روایت در جلد بیست و سوم مسائل الشیعه، جلد دوم مستدرک وسائل، جلد سوم المناقب و جلد هفدهم تفسیر اهل بیت علیهم السلام نقل شده است. به روایت جلد سی و پنجم از بحار الانوار و جلد دوم شواهد التنزیل به نقل از خوارزمی در المناقب از ابن عباس که ثعلبی و دیگران نیز از وی نقل کرده اند به همین شکل روایت می کند به جز اینکه آن دو مرد را ابوبکر و عمر می داند.
این روایت را فرات ابن ابراهیم در تفسیر فرات الکوفی از ابوالقاسم العلوی از جعفرابن محمد(ع) و وی از پدرش (ع) نقل کرده و آورده که پس از روزه داری امیرالمؤمنین علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) دست دو کودک را که مانند دو جوجه بی‌پر از گرسنگی می‌لرزیدند گرفت و آنها را به منزل پیامبر (صلی الله علیه و آله) برد. هنگامی‌که پیامبر (صلی الله علیه و آله) آن دو را دید، چشمانش از اشک پر شد و دست دو کودک را گرفت و همراه آنها به‌سوی فاطمه زهرا (سلام الله علیها) رفت و هنگامی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) او را دید که رنگش تغییر کرده و شکمش به کمرش چسبیده، او را به سینه‌اش چسباند و پیشانیش را بوسید و فاطمه (سلام الله علیها) با گریه فرمود: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! از خدا و سپس از تو به خاطر گرسنگی یاری می‌طلبم»! فرمود: «پیامبر (صلی الله علیه و آله) سرش را به‌سوی آسمان بلند کرد درحالی‌که می‌گفت: «خدایا آل محمّد (علیهم السلام) را سیر بگردان»! پس جبرئیل فرود آمد و گفت: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله) بخوان»! فرمود: «چه بخوانم»؟ گفت: بخوان: إِنَّ الْأَبْرارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کانَ مِزاجُها کافُوراً عَیْناً یَشْرَبُ بِها عِبادُ اللهِ یُفَجِّرُونَها تَفْجِیراً یُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ یَخافُونَ یَوْماً کانَ شَرُّهُ مُسْتَطِیراً وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً.
فضائل امام علی در سوره انسان
قسمت 5
امام باقر (علیه السلام)- مسلم‌بن‌خالد از امام صادق (علیه السلام) و ایشان از پدرش (علیه السلام) نقل می‌کند که فرمود: «حسن و حسین (علیها السلام) درحالی‌که کودک بودند، بیمار شدند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با دو مرد به عیادت آنها آمد، یکی از آنها گفت: ای ابالحسن (علیه السلام) اگر برای دو فرزندت نذری می‌کردی خدا آنها را شفا می‌داد. فرمود: «سه روز به شکرانه‌ی خدا روزه می‌گیرم». و فاطمه (سلام الله علیها) هم چنین گفت و حسن و حسین (علیها السلام) هم گفتند ما هم سه روز روزه می‌داریم و کنیزشان فضه هم چنین نذری کرد. خدا جامه‌ی عافیت بر بدن آنها پوشاند. صبح نیّت روزه داشتند و طعامی نداشتند.
این روایت در جلد بیست و سوم مسائل الشیعه، جلد دوم مستدرک وسائل، جلد سوم المناقب و جلد هفدهم تفسیر اهل بیت علیهم السلام نقل شده است. به روایت جلد سی و پنجم از بحار الانوار و جلد دوم شواهد التنزیل به نقل از خوارزمی در المناقب از ابن عباس که ثعلبی و دیگران نیز از وی نقل کرده اند به همین شکل روایت می کند به جز اینکه آن دو مرد را ابوبکر و عمر می داند.
این روایت را فرات ابن ابراهیم در تفسیر فرات الکوفی از ابوالقاسم العلوی از جعفرابن محمد(ع) و وی از پدرش (ع) نقل کرده و آورده که پس از روزه داری امیرالمؤمنین علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) دست دو کودک را که مانند دو جوجه بی‌پر از گرسنگی می‌لرزیدند گرفت و آنها را به منزل پیامبر (صلی الله علیه و آله) برد. هنگامی‌که پیامبر (صلی الله علیه و آله) آن دو را دید، چشمانش از اشک پر شد و دست دو کودک را گرفت و همراه آنها به‌سوی فاطمه زهرا (سلام الله علیها) رفت و هنگامی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) او را دید که رنگش تغییر کرده و شکمش به کمرش چسبیده، او را به سینه‌اش چسباند و پیشانیش را بوسید و فاطمه (سلام الله علیها) با گریه فرمود: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! از خدا و سپس از تو به خاطر گرسنگی یاری می‌طلبم»! فرمود: «پیامبر (صلی الله علیه و آله) سرش را به‌سوی آسمان بلند کرد درحالی‌که می‌گفت: «خدایا آل محمّد (علیهم السلام) را سیر بگردان»! پس جبرئیل فرود آمد و گفت: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله) بخوان»! فرمود: «چه بخوانم»؟ گفت: بخوان: إِنَّ الْأَبْرارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کانَ مِزاجُها کافُوراً عَیْناً یَشْرَبُ بِها عِبادُ اللهِ یُفَجِّرُونَها تَفْجِیراً یُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَ یَخافُونَ یَوْماً کانَ شَرُّهُ مُسْتَطِیراً وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً.
فضائل امام علی در سوره انسان
قسمت 6
مفسران شیعه مانند صدوق در الآمالی، علی ابن عیسی اربلی در جلد اول کشف الغمّه فی معرفه الائمه، ابوالفضائل احمد ابن موسی ابن طاووس در بناء المقاله الفاطمیه(العلویه) فی نقض الرساله العثمانیه، حویزی در تفسیر نور الثقلین، سید هاشم بحرانی در البرهان فی تفسیر القران، سید شرف الدین حسینی استرآبادی در تاویل الایات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره همین روایت را از امام صادق (ع) نقل کرده اند. مجلسی در جلد سی و پنجم بحار الانوار از امام صادق (ع) نقل کرده که یُوفُونَ بِالنَّذْرِ مقصود علی و فاطمه و حسن و حسین (علیهم السلام) و کنیز آنها است.
مجلسی در جلد چهلم بحار الانوار از علی ابن اسباط و همچنین از ابن داب از رسول خدا نقل کرده که به علی (ع) گفتند ای علی (علیه السلام)! در شبی [که گذشت] چه کاری انجام دادی؟ عرض کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! برای چه [می‌پرسی]»؟! فرمود: «درباره‌ی تو چهار مقام بلند نازل شد». عرض کرد: «پدر و مادرم به فدایت! چهار درهم داشتم، درهمی را شب، درهمی را روز، درهمی را در نهان و درهمی را آشکارا صدقه دادم». فرمود: «خداوند درباره‌ی تو نازل فرمود: آنها که اموال خود را، شب و روز، پنهان و آشکار، انفاق می‌کنند، مزدشان نزد پروردگارشان است نه ترسی بر آنهاست، و نه غمگین می‌شوند. (بقره/۲۷۴) سپس به او فرمود: «آیا کاری غیر از این انجام دادی؟ چون خداوند هفده آیه‌ی پی‌درپی بر من نازل کرده است که از آیه: إِنَّ الْأَبْرارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کانَ مِزاجُها کافُوراً تا … إِنَّ هَذَا کَانَ لَکُمْ جَزَاء وَکَانَ سَعْیُکُم مَّشْکُورًا.
کلینی در جلد اول الکافی، مجلسی در جلد بیست و چهارم و بیست و ششم بحار الانوار، حویزی در نورالثقلین و سیدهاشم بحرانی در البرهان در ذیل این آیه به نقل از محمد ابن فضیل از امام موسی ابن جعفر(ع) روایت می کنند یُوفُونَ بِالنَّذْرِ یعنی به آن عهد و پیمانی که درخصوص ولایت از آنها گرفته شده، برای خدا وفا می‌کنند.
فضائل امام علی در سوره انسان
قسمت 7
در جلد پانزدهم از مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل محدث نوری (میرزا حسین نوری طبرسی) از ابن عباس نقل شده است که این آیات درباره‌ی علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) و همسرش فاطمه (سلام الله علیها) دختر محمّد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و کنیز فاطمه (سلام الله علیها) نازل شد و آن [به این نحو بود] که آنها رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را زیارت کردند؛ پس به هرکدامشان یک صاع (تقریبا سه کیلو) غذا داد. وقتی به خانه‌هایشان رفتند، گدایی آمد که درخواست کمک می‌کرد؛ علی (علیه السلام) یک صاع خود را بخشید. سپس یتیمی از همسایه‌ها آمد و فاطمه (سلام الله علیها) دختر محمّد (صلی الله علیه و آله) یک صاع خود را به او بخشید. علی (علیه السلام) به او فرمود: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می‌فرمود: خداوند می‌فرماید: به‌عزّت و جلالم سوگند! امروز بنده‌ای او را از گریه‌کردن ساکت نمی‌کند، مگر اینکه در هرجای بهشت بخواهد او را ساکن می‌گردانم. این روایت را با کمی تفاوت در لفظ مجلسی در جلد سی و پنجم از بحار الانوار و فرات ابن ابراهیم در تفسیر فرات الکوفی نیز نقل کرده اند. در جلد دوم از کتاب شواهد التنزیل لقواعد التفضیل فی الایات النازله فی اهل البیت (علیهم السلام) حاکم حسکانی روایت به اسن شکل از ابن عباس نقل شده که وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ درباره‌ی علی (علیه السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) نازل شده است آنان سه عدد نان داشتند و آن را به مسکین و یتیم و اسیر دادند و خود گرسنه خوابیدند، پس این آیه نازل شد. در روایتی دیگر نقل کرده که درباره‌ی علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) نازل شده هنگامی‌که شام خود را داد و با آب افطار کرد.
فضائل امام علی در سوره انسان
قسمت 8
درباره شان نزول این آیات و اختصاص آن به حضرات علی و فاطمه و حسنین(علیهم السلام) از طریق حسن ابن مهران و اصبغ بن نباته و غیره از امام باقر روایاتی در کتب روایی و تفسیری نقل شده است. در روایت اصبغ بن نباته حدیث ادامه دارد تا اینجا که: افطار کردند درحالی‌که نزد آنها چیزی نبود. سپس فرمود: «پیامبر (صلی الله علیه و آله) آنها را گرسنه دید و جبرئیل نازل شد و همراه او کاسه‌ی بزرگی از طلا بود که با مروارید و یاقوت آراسته و از نان و آبگوشت و استخوان پر بود و بوی مشک و کافور از آن پخش می‌شد؛ پس نشستند و خوردند تا اینکه سیر شدند و یک لقمه هم از آن کم نشد. و حسین (علیه السلام) بیرون رفت و همراه او تکّه استخوانی بود و زنی یهودی فریاد زد: «ای خانواده‌ی گرسنه این از کجا برای شما آمده؟ آن را به من اطعام کن». حسین (علیه السلام) دستش را دراز کرد تا به او اطعام کند که جبرئیل فرود آمد و آن را از دستش گرفت و کاسه‌ی بزرگ را به آسمان برد. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «اگر خواسته‌ی حسین (علیه السلام) برای اطعام آن زن از آن کاسه نبود، آن کاسه در میان اهل بیتم برکت پیدا می‌کرد و تا روز قیامت از آن می‌خوردند و لقمه‌ای از آن کم نمی‌شد و [بعد از این جریان] نازل شد: یُوفُونَ بِالنَّذْرِ و صدقه در شب بیست‌وپنجم ذی‌الحجه بود و هَلْ أَتَی (سوره‌ی انسان) در روز بیست‌وپنجم آن نازل شد. این روایت را بسیاری از علمای شیعه نقل کرده اند. من جمله مجلسی در جلد سی و پنجم بحارالانوار، صدوق در الآمالی، حوزیری در نورالثقلین، علی ابن عیسی اربلی در جلد اول کشف الغمه فی معرفه الائمه و…
در جلد نود و هفتم از بحرا الانوار زیارتی ست برای امیر المومنین از امام حسن عسکری (علیهم السلام) که در آن به شان نزول این آیات اشاره شده است.
سلام بر تو ای امیرمؤمنان (علیه السلام)، سرور جانشینان پیامبران، اوّلین عبادت کنندگان و زاهدترین زاهدان و رحمت خداوند، برکت‌هایش، درودش و الطافش [بر تو باد]. تو اطعام‌کننده غذا هستی و غذای [خود] را با اینکه به آن علاقه [و نیاز] دارند، به «مستمند»و «یتیم» و «اسیر» اطعام می‌کنند. به خاطر خدا [اطعام می‌کنی]، و هیچ پاداش و سپاسی از آنها نمی‌خواهی.
در جلد چهلم از بحار الانوار و همچنین در البرهان فی تفسیر القران بحرانی از امام کاظم (ع) نقل شده است که علی (علیه السلام) در هیچ کجا نگفت که ما شما را به خاطر خدا اطعام می‌کنیم، وهیچ پاداش و سپاسی از شما نمی‌خواهیم. ولی خداوند عزّوجلّ از پیش میدانست که او برای خدای عزّوجلّ این کار را انجام داده است، پس بدون آنکه علی (علیه السلام) نیّت خویش را بر زبان بیاورد، او را از نیّت درونیاش باخبر ساخت.
لینک تمامی فضائل امیرالمونین در قرآن
