فضائل امام علی در آیه 3 سوره مائده
فضائل امام علی در آیه 3 سوره مائده
متن آیه:
…اَلْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دیناً…
بخشی از آیه 3 سوره مائده
ترجمه :
امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم، و اسلام را برای شما [به عنوان] آیینی برگزیدم.
شان نزول آیه :
در نزول این آیه در حجه الوداع بین مسلمانان اتفاق نظر است بسیاری نزول آن را در غدیر خم و برخی علمای اهل سنت مانند ابن کثیر در دو کتاب تاریخی-تفسیری خود یعنی جلد سوم تفسیر القران العظیم و جلد پنجم البدایه و النهایه نزولش را در روز عرفه می دانند. البته در جلد اول الکافی کلینی و جلد اول کتاب التفسیر العیاشی از علمای شیعه هم به اشاره به مسئله ولایت علی ابن ابیطالب محل نزول را روز عرفه دانسته اند که به بیان مجلسی در جلد سوم بحار الانوار ضعیف است و متن مخدوش دارد و به گفته خویی در جلد چهارم معجم رجال الحدیث دارای مشکل رجالی ست. امینی در جلد دوم الغدیر آورده اجماع شیعه بر این است که آیه اکمال یا در غدیر و یا چند روز بعد از آن نازل شده است. ابن کثیر و سیوطی روایات نزول آیه اکمال در روز غدیر را ضعیف دانسته و امینی در جلد اول الغدیر نیز با بررسی رجالی سند روایت های اهل سنت گفته آنها براساس موازین اهل سنت موثق اند. در این میان عاملی در جلد سی و یکم از الصحیح من سیره النبی الاعظم معتقد است این آیه دو بار بر رسول خدا نازل شده، اول بار در روز عرفه که پیامبر به علتی از اعلام آن نگران بوده، به همین دلیل آیه تبلیغ نازل شده و خداوند به پیامبر ضمانت داده که مشکلی پیش نخواهد آمد، سپس در روز غدیر مجدد بر ایشان نازل شده است. شیخ مفید در جلد اول الارشاد آورده پیامبر اسلام(ص) پس از انجام آخرین حج خود، در مسیر بازگشت، در منطقه‌ای به نام غدیر خم، مسلمانان را جمع کرد و در خطبه‌ای، امام علی(ع) را ولیِّ مسلمانان و جانشین خود معرفی نمود. پس از خطبه مسلمانان با امام علی(ع) بیعت کردند، سپس آیه اکمال نازل شد و از کامل‌شدن دین اسلام خبر داد. علامه امینی در جلد اول الغدیر و حسینی میلانی در جلد هشتم از نفحات الازهار فی خلاصه عبقات الانوار از میر حامد حسین در عبقات الانوارنقل کرده که با جستجو در کتاب‌های اهل سنت، شواهد بسیاری از علمای ایشان در تأیید و اثبات نزول این آیه در خصوص امام علی(ع) و واقعه غدیر وجود دارد. در ضمن در بیان معنای کامل شدن دین نیز بین علمای اسلام اختلاف نظر است. مثلاً آلوسی در جلد سوم روح المعانی مراد از کامل شدن را نزول تمام آیات الاحکام دانسته در صورتی که به گفته طباطبایی در جلد سوم المیزان با توجه بع اشاره به مایوس کردن کافران از اسلام این دیدگاه قابل پذیرش نیست، چون کامل شدن احکام نمی توانسته موجب حفظ دین و مایوس شدن کافران گردد. از طرفی ایشان بیان می دارد که با نزول این آیه، ناطل شدن آیات الاحکام به پایان نرسیده و در آیات دیگر همین سوره احکام دیگری نیز بیان شده است. طبرسی در جلد سوم مجمع البیان استناد شیعیان به روایات شان نزول آیه از امامان شیعه را دلیل بیان تکمیل دین با اعلام ولایت و جانشینی امیر المومنین پس از پیامبر دانسته است.
