فضائل امام علی در آیه 12 سوره مجادله

فضائل امام علی در آیه 12 سوره مجادله

فضائل امام علی در آیه 12 سوره مجادله

متن آیه:

یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا نَاجَیتُمُ الرَّ‌سُولَ فَقَدِّمُوا بَینَ یدَی نَجْوَاکمْ صَدَقَةً ذَلِک خَیرٌ‌ لَّکمْ وَأَطْهَرُ‌ فَإِن لَّمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ‌ رَّ‌حِیمٌ

آیه 12 سوره مجادله

ترجمه :

ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هرگاه با پیامبر گفتگوی محرمانه می‌کنید، پیش از گفتگوی محرمانه خود صدقه‌ای تقدیم بدارید. این برای شما بهتر و پاکیزه‌تر است؛ و اگر چیزی نیافتید بدانید که خدا آمرزنده مهربان است.

شان نزول و بیان آیه :

داستان این آیه بسیار شنیدنی ست. فخر رازی در جلد بیست و نهم از التفسیر الکبیر در روایتی از حضرت علی آورده آیه ای در قران است که کسی قبل از من و بعد از من به آن عمل نکرده و نخواهد کرد، من یک دینار داشتم آن را به ده درهم تبدیل کردم و هر زمان می‌خواستم با رسول خدا(ص) نجوا کنم درهمی را صدقه می‌دادم. طباطبایی در جلد نوزدهم از تفسیر المیزان در شان نزول این آیه آورده گروهی از ثروتمندان مسلمان، زیاد نزد پیغمبر(ص) می‌آمدند و با او نجوا (گفتگوی سری) می‌کردند و نوبت فقیران را می‌گرفتند که این کار باعث ناراحتی فقرا می‌شد. به گفته علامه حلی در نهج الحق، مجلسی در جلد سی و پنجم بحار الانوار، واحدی در اسباب نزول القران و میبدی در جلد دهم  کشف الاسرار و عده الابرار، پیامبر اسلام(ص) نیز از پرگویی و زیاد نشستن‌شان ناراحت می‌شد به همین دلیل خداوند آیه نجوا که به آیه مناجات نیز معروف است را در امر به صدقه دادن پیش از نجوا کردن با پیغمبر، نازل کرد. آلوسی در جلد چهاردهم از روح المعانی تصریح می کند هدف گروهی از نجواکنندگان این بود که از این راه بر دیگران برتری کسب کنند. پیامبر اکرم(ص) هم در عین این که ناراحت بود از آنان ممانعت نمی‌کرد تا اینکه قرآن آنان را از این کار نهی کرد. سیوطی در جلد ششم الدرّ المنثور اورده که آیه نجوا به وسیله آیه بعد (آیه سیزدهم سوره مجادله) نسخ شد. بعد از تشریع حکم صدقه قبل از نجوا با پیغمبر(ص)، به جز حضرت علی(ع) هیچ یک از مسلمانان به آن عمل نکردند. طباطبایی با بیان این مطلب در جلد نوزدهم المیزان ادامه میدهد به همین دلیل خداوند در آیه بعد ضمن توبیخ مسلمانان که از ترس فقر از دادن صدقه خوداری کردند، حکم وجوب آن را برداشت و گناه آنان در پیروی نکردن از این دستور را بخشید و در عوض، عمل به دیگر واجبات، اجتناب از محرمات و اطاعت از خداوند و پیامبرش را مورد تاکید قرار داد. مکارم شیرازی در جلد بیست و سوم از تفسیر نمونه بیان می کند عده‌ای از مفسران نیز معتقدند نزول این آیه از ابتدا موقتی بود زیرا آزمایشی برای مسلمانان بود و با پایان یافتن این آزمایش آیه نیز نسخ شد؛ ضمن اینکه ادامه وجوب پرداخت صدقه قبل از نجوا با پیامبر(ص) باعث ایجاد مشکلاتی برای جامعه می‌شد چون گاه مسائل ضروری پیش می‌آمد و لازم بود به طور خصوصی با پیغمبر(ص) در میان گذارده شود و چنانچه حکم صدقه باقی می‌ماند ممکن بود این ضرورت‌ها از دست برود و افراد یا جامعه اسلامی زیان ببینند. فضل ابن حسن طبرسی در جلد نهم از تفسیر مجمع البیان بنابر اجماع اکثر مفسران شیعه و سنّی معتقد است تنها کسی که به این آیه عمل کرد علی ابن ابیطالب بود همانگونه در ابتدا حدیث ایشان از فخر رازی نقل شد.