فضائل امام زمان در سوره طاها
فضائل امام زمان در سوره طاها و دلالت ارتباط آیات قران با مهدویت
متن:
يَعْلَمُ ما بَيْنَ أَيْديهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ لا يُحيطُونَ بِهِ عِلْماً
ترجمه:
خداوند آنچه را پیش‌رو دارند، و آنچه را [در دنیا] پشت‌سر گذاشته‌اند مى‌داند؛ در‌حالى‌که آنها به او احاطه علمى ندارند.
آیه 110 سوره طاها
قسمت 1
بیان آیه:
«مَا بَیْنَ أیْدِیهِمْ»: امور دنیای ایشان. احوال قیامت آنان. «مَا خَلْفَهُمْ»: امور دنیای ایشان. احوال قیامت آنان. هر یک از دو موصول «مَا» می‌تواند مربوط به گذشته یا آینده، و یا این که امور دنیا یا امور آخرت باشد و برعکس هم، معنی شود. «هُمْ»: مرجع ضمیر می‌تواند مردمان یا گردآیندگان در عرصه محشر باشد. «بِهِ»: مرجع ضمیر می‌تواند خدا باشد که معنی آن گذشت، و یا این که موصوله ای (ما) باشد که معنی آن چنین می‌شود: خدا می‌داند که مردمان چه کرده‌اند و چه می‌کنند و عاقبتشان چه خواهد بود، ولی مردمان کارهای خود را فراموش می‌کنند و نمی‌دانند در دنیا و آخرت چه بر سرشان می‌آید. در جلد هشتم از بحار الانوار مجلسی از علی ابن ابراهیم قمی و وی از امام صادق علیه السلام در جلد دوم تفسیر القمی نقل می کند که مى‌داند آنچه گذشته از اخبار انبياء و آنچه در پس ايشان است از اخبار انبياء و آنچه بعد از ايشان است از اخبار حضرت قائم عجّل اللّه تعالى فرجه. این روایت را حویزی در تفسیر نور الثقلین و بحرانی در البرهان فی تفسیر القران نیز نقل کرده اند.
فضائل امام زمان در سوره طاها
قسمت 2
متن:
وَ لَقَدْ عَهِدْنا إِلى آدم مِنْ قَبْلُ فَنَسِيَ وَ لَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْماً
ترجمه:
و پیش از این، از آدم پیمان [اطاعت] گرفته بودیم؛ امّا او فراموش کرد؛ و عزم استوارى براى او نیافتیم.
آیه 115 سوره طاها
بیان آیه:
سید علی اکبر قرشی در تفسیر احسن الحدیث آورده که عهدنا: عهد به معنى نگهدارى و مراعات پى در پى است. پيمان را از آن عهد گويند كه لازم الرعاية است. «عهدنا» در آيه به معنى دستور دادن است، استعمال لفظ عهد براى لازم العمل بودن آنست. عزما: عزم: قصد. اراده. تصميم. مراد از آن در آيه ظاهرا تصميم و ثبات در عهد است.
محسن قرائتی در جلد پنجم از تفسیر نور به نقل از جلد اول اصول کافی کلینی از امام کاظم (ع) نقل کرده که فرموده اند فرمان سجده ونافرمانى ابليس، نوعى تسلّى ودلدارى پيامبر اسلام است كه اگر به فرمان تو عمل نشد نگران نباش كه ابليس فرمان مرا نيز اطاعت نكرد. صفار قمی در جلد اول بصائر الدرجات بر پایه روایتی از امام باقر(ع) در تفسیر این آیه خدا از پیامبران بر ربوبیت خود، نبوت پیامبر اسلام و امامت امامان شیعه و نیز به مهدی که به وسیله او برای دینش یاری می‌گیرد، دولتش را به سبب او آشکار می‌سازد و از دشمنانش انتقام می‌گیرد، پیمان گرفت.
سید عبدالحسین طیب در جلد سیزدهم اطیب البیان آورده که (وَ لَقَد عَهِدنا إِلي آدَمَ مِن قَبل‌ُ) راجع بشجره منهيّه نيست، زيرا نهي از شجره نه تحريمي بود و نه تنزيهي نه فعل حرامي مرتكب شدند و نه مكروهي، بلكه ارشادي بود و اعمال مولويّة در او نشده بود فقط ظلم بخود كرده‌ايد که ميفرمايد: (فَتَكُونا مِن‌َ الظّالِمِين‌َ) که از بقاء در جنت محروم شده‌ايد و راجع باغواي شيطان هم نيست، زيرا شيطان قسم ياد كرد که من محض نصيحت ارشاد مي كنم (وَ قاسَمَهُما إِنِّي لَكُما لَمِن‌َ النّاصِحِين‌َ) و راجع بخروج از جنت هم نيست، زيرا اكل شجره بقصد خلود در جنّت بوده که شيطان گفت (أَو تَكُونا مِن‌َ الخالِدِين‌َ) بلكه راجع بهمان اخذ ميثاقست آدم هم ايمان بحضرت رسالت داشت لكن در نصرت او اقرار نكرد و انكار هم نكرد و نصرت انبياء در زمان ظهور حضرت بقية اللّه است که رجعت كنند بدنيا و در كابش نصرت دين محمّدي صلّي اللّه عليه و سلّم كنند.
فضائل امام زمان در سوره طاها
قسمت 3
آیه 115 سوره طاها
بیان آیه:
جابر از امام باقر(ع) نقل می کند که در مورد آیه: وَ لَقَدْ عَهِدْنَا إِلَی آدَمَ مِن قَبْلُ فَنَسِیَ وَلَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْمًا روایت می‌کند که ایشان فرمود: «ما در مورد محمّد و ائمّه بعد از او با آدم پیمان بستیم، امّا او آن پیمان را ترک کرد. در مورد اینکه ایشان چنین هستند، عزمی استوار نداشت و پیامبران اولواالعزم بدین‌خاطر اولوالعزم نامیده شده‌اند که خداوند با آنان در مورد محمّد و اوصیاء بعد از او و مهدی و سیرت او پیمان بست و آنان یقین حاصل کردند که این افراد، این چنین‌اند و بدان اذعان داشتند. کلینی در جلد اول الکافی، مجلسی در جلد یازدهم بحار الانوار، حویزی در تفسیر نور الثقلین، بحرانی در البرهان فی تفسیر القران، علی ابن ابراهیم قمی در جلد دوم تفسیر القمی، محمد ابن حسن صفار در بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد(ع) و سید شرف الدین حسینی استر آبادی در تاویل الایات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره این روایت را نقل کرده اند.
این روایت از طریق حمران نیز از امام باقر(ع) به صورت زیر نقل شده است که در منابع فوق الذکر آمده:
حمران از حضرت باقر نقل کرد که فرمود: وقتی خداوند خلق را آفرید، آب گوارا و آب شور تندی را مخلوط کرد، خاکی از روی زمین گرفت، آن را سخت مالید و مخلوط کرد و در عالم ذرّ به اصحاب یمین گفت: «بدوید به طرف بهشت با سلام»! و به اصحاب شمال فرمود: «بدوید به جانب جهنّم، مرا باکی نیست»! بعد فرمود: مگر پروردگار شما نیستم؟ گفتند: چرا ما گواهی می‌دهیم بر اینکه بگویید روز قیامت ما از این غافل بودیم. (اعراف/۱۷۲) سپس از پیامبران پیمان گرفت و فرمود: مگر پروردگار شما نیستم؟ سپس فرمود: «و اینکه محمّد رسول خدا است و علی امیرالمؤمنین است؟» گفتند: «بله. نبوّت برای آنها ثابت شد» و از انبیای اولوالعزم پیمان گرفت که من پروردگار شمایم و محمّد رسول خدا و علی امیرالمؤمنین و اوصیای پس از او، فرمانروایان و گنجینه علم من هستند و مهدی ناصر دین من است و به وسیله‌ی او اظهار دینم را می‌کنم و خواه ناخواه با او از دشمنانم انتقام می‌گیرم و پرستش می شوم. گفتند: اقرار داریم و گواهیم. امّا آدم نه انکار کرد و نه اقرار. پس منصب اولوالعزم به این پنج نفر اختصاص یافت. آدم درباره‌ی مهدی عزمی بر اقرار نداشت و این آیه اشاره به همان است: وَ لَقَدْ عَهِدْنا إِلی آدَمَ مِنْ قَبْلُ فَنَسِیَ وَ لَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْماً، یعنی ترک کرد. سپس آتشی افروخت و به اصحاب شمال فرمود: «داخل آتش شوید»! آنها ترسیدند. پس به اصحاب یمین فرمود: «داخل شوید»! آنها داخل شدند و آتش برایشان سرد و سلامت شد. اصحاب شمال گفتند: «خدایا! اجازه بده ما هم داخل شویم». فرمود: «بروید و داخل شوید». باز ترسیدند. از آنجا بود که اطاعت و معصیت و ولایت ثابت شد.
فضائل امام زمان در سوره طاها
قسمت 4
متن:
قُلْ كُلٌّ مُتَرَبِّصٌ فَتَرَبَّصُوا فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحابُ الصِّراطِ السَّوِيِّ وَ مَنِ اهْتَدى
ترجمه:
بگو: «همه (ما و شما) در انتظاریم؛ (ما در انتظار وعده پیروزى، و شما در انتظار شکست ما) پس انتظار بکشید! امّا به‌زودى خواهید دانست چه کسى از اصحاب صراط مستقیم، و چه کسى هدایت یافته است»
آیه 135 سوره طاها
بیان آیه:
سید شرف الدین حسینی استرآبادی در تاویل الایات الظاهره از امام موسی کاظم (ع) روایتی نقل می کند که صراط سوی (راه میانه) حضرت قائم (ع) دانسته شده و هدایت منوط به کسی ست که به طاعت او راه یافته باشد.
محسن قرائتی در جلد پنجم از تفسیر نور به نقل از تفسیر فرقان آورده مراد از «أَصْحابُ الصِّراطِ السَّوِيِّ» امامان معصوم عليهم السلام و منظور از «مَنِ اهْتَدى» ياوران آنها مى‌باشد. بحرانی در جلد سوم البرهان فی التفسیر القران به نقل از ابن شهر آشوب این روایت را از اب صالح و وی از ابن عباس نقل می کند.
مجلسی در جلد بیست و چهارم بحار الانوار، بحرانی در البرهان فی التفسیر القران نقل می کنند جابر از امام باقر (ع) در باره این آیه پرسید. ایشان پاسخ داد: «منظور از آن این است: کسی که به ولایت ما راه یافته است». در روایت دیگری اورده اند فرمود : علی(ع) صاحب راه راست است و منظور از مَنِ اهْتَدَی این است که هرکس به ولایت ائمّه (ع) راه یابد. در همان منابع از امام صادق (ع) نقل شده است منظور از الصِّرَاطِ السَّوِیِّ؛ حضرت قائم است و هرکس که به فرمانبرداری از او راه یابد، هدایت‌شده است. نظیر این آیه، آیه‌ی دیگری است که خداوند در آن می‌فرماید: وَ إِنِّی لَغَفَّارٌ لِّمَن تَابَ و َآمَنَ وَ عَمِلَ صَالِحًا ثُمَّ اهْتَدَی؛ که منظور از راه یافتن در اینجا، راه یافتن به ولایت ما می‌باشد.
